Σελίδες

ΜΑΘΕ ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΥΡΕΟΕΙΔΗ






Η φράση «έχω θυρεοειδή» είναι κάτι που ακούς συχνά, αλλά τι πραγματικά καταλαβαίνεις ότι σημαίνει; Διάβασε παρακάτω και μάθε ό,τι χρειάζεται να ξέρεις. Από τη Νέλλη Καλαμαρά
Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας που μοιάζει με πεταλούδα, βρίσκεται χαμηλά στο λαιμό και είναι υπεύθυνος για την παραγωγή τριών σημαντικών ορμονών: της Τ3 (τριιωδοθυρονίνης), της Τ4 (θυροξίνης) και της καλσιτονίνης (ρυθμίζει το μεταβολισμό του ασβεστίου). Όλες οι παραπάνω ορμόνες είναι απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του μεταβολισμού και του οργανισμού.
Όλοι οι άνθρωποι έχουν θυρεοειδή αδένα, έτσι όταν λέμε πως κάποιος «έχει θυρεοειδή» εννοούμε πως ο θυρεοειδής αδένας του δυσλειτουργεί και παρουσιάζει κάποια πάθηση. Οι παθήσεις του θυρεοειδούς είναι: ο υποθυρεοειδισμός, ο υπερθυρεοειδισμός, η βρογχοκήλη, η θυρεοειδίτιδα (φλεγμονή), οι όζοι (μικρά ογκίδια) θυρεοειδούς και ο καρκίνος θυρεοειδούς αδένα.
Υπερθυρεοειδισμός
Ο αδένας υπερλειτουργεί, εκκρίνει δηλαδή ορμόνες σε μεγαλύτερη ποσότητα από τη φυσιολογική. Αυτό μπορεί να συμβεί μετά από φλεγμονή ή ίωση. Υπερθυρεοειδισμός μπορεί να προκληθεί επίσης και από την ανάπτυξη -πάνω στο θυρεοειδή- όζων (μικρών ογκιδίων), που παράγουν περισσότερη θυροξίνη ή και μετά από χρήση ιωδιούχων σκευασμάτων ή σκιαγραφικών για αξονική τομογραφία, λόγω υπερφόρτωσης του οργανισμού με ιώδιο.
Συμπτώματα:
Οι συνέπειες ενός θυρεοειδούς που δεν λειτουργεί φυσιολογικά είναι: εύκολη κόπωση χωρίς εμφανή αιτία, σωματική αδυναμία, ελάττωση σωματικού βάρους, ευσυγκινησία, ταχυκαρδίες, αρρυθμίες, δυσκολία στον ύπνο, ταχυκαρδία, εξάψεις, νευρικότητα, διάρροια, ανωμαλίες στον κύκλο, εφιδρώσεις, δυσκολία στην κατάποση. Στα πιο σπάνια συμπτώματα εντάσσονται οι πόνοι στα κόκαλα, λόγω του γεγονότος πως ο υπερθυρεοειδισμός προκαλεί οστεοπόρωση, η πίεση στα μάτια, το «πέταγμα» των ματιών προς τα έξω και το πρήξιμο στα πόδια.
Υποθυρεοειδισμός
Στην περίπτωση του υποθυρεοειδισμού συμβαίνει το αντίθετο, δηλαδή ο αδένας παρουσιάζει μειωμένη λειτουργία (υπολειτουργεί) και κατά συνέπεια περιορισμένη παραγωγή των ορμονών. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε κάποια βλάβη που έχει προκληθεί από αυτοάνοση ασθένεια (θυρεοειδίτιδα), στην ηλικία, στη χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς και σε φλεγμονή του θυρεοειδούς. Το συγκεκριμένο δε πρόβλημα εμφανίζεται πολύ συχνότερα στις γυναίκες (5-8 φορές πιο συχνός ο υποθυρεοειδισμός στις γυναίκες από ό,τι στους άνδρες).
Συμπτώματα:
Στην περίπτωση του υποθυρεοειδισμού φαίνεται να πλήττεται κυρίως η πνευματική εγρήγορση και οι σωματικές αντοχές. Επίσης, ενδέχεται να εμφανιστεί αύξηση του βάρους, κόπωση, μυϊκή αδυναμία, κράμπες, ξηροδερμία, ενώ όταν το πρόβλημα είναι προχωρημένο, το πρόσωπο δείχνει χλωμό, τα βλέφαρα πρησμένα, παρατηρείται τριχόπτωση, ανωμαλίες στον κύκλο, διαταραχές στη σύλληψη, δυσκοιλιότητα, βραδυκαρδία, υπερχοληστεριναιμία, υπονατριαιμία (χαμηλά επίπεδα νατρίου).
Βρογχοκήλη - Όζοι Θυρεοειδούς
Η βρογχοκήλη αφορά στην όποια διόγκωση του αδένα. Κάποιες φορές συνδέεται με τις παραπάνω παθήσεις, χωρίς όμως αυτό να είναι απαραίτητο. Η βρογχοκήλη συνδέεται κυρίως με την ανατομική (μέγεθος) και όχι τη λειτουργική κατάσταση του θυρεοειδούς. Εάν η πίεση που ασκεί ο αδένας στην τραχεία, λόγω της διόγκωσής του, είναι μεγάλη, τότε πρέπει να επισκεφθούμε το γιατρό μας για περαιτέρω αξιολόγηση και θεραπεία με θυροξίνη ή χειρουργική επέμβαση, ανάλογα με το μέγεθος του προβλήματος. Πολλές φορές παρουσιάζονται στο θυρεοειδή μικρά ογκίδια, οι όζοι. Στην περίπτωση που κάποιος παρουσιάζει όζους θυρεοειδούς, χρειάζεται στενή παρακολούθηση και παρακέντηση των ύποπτων όζων.
Καρκίνος του θυρεοειδούς
Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των καρκίνων του θυρεοειδούς. Η αύξηση αυτή είναι πιθανόν να οφείλεται σε περιβαλλοντικές συνθήκες, αλλά και στη δυνατότητα καλύτερου εντοπισμού μικρών καρκινωμάτων. Ο καρκίνος του θυρεοειδούς συνήθως εμφανίζεται στην περιοχή του λαιμού σαν ένα οζίδιο ή μια μάζα, που δεν προκαλεί πόνο. Η αναλογία εμφάνισης σε γυναίκες και άνδρες είναι 2,5 προς 1 αντίστοιχα. Τα οζίδια του θυρεοειδούς παρουσιάζονται σχετικά συχνά, αλλά μόνο 5-10% αυτών είναι κακοήθη. Για τους περισσότερους καρκίνους του θυρεοειδούς, η διάγνωση γίνεται έγκαιρα και μπορούν να θεραπευθούν εύκολα και ολοκληρωτικά με χειρουργική επέμβαση. 

Διάγνωση
Τα βασικά διαγνωστικά μέσα για τη διάγνωση των προβλημάτων του θυρεοειδούς είναι η κλινική εξέταση, δηλαδή η ψηλάφηση από τον ενδοκρινολόγο, οι ειδικές εξετάσεις αίματος (TSH, T3, T4, anti TPO, anti-Tg) για τον έλεγχο των επιπέδων των ορμονών, το υπερηχογράφημα, το σπινθηρογράφημα και η παρακέντηση των όζων του θυρεοειδούς με λεπτή βελόνα (FNA). Το υπερηχογράφημα εξετάζει κυρίως την ανατομική δομή του θυρεοειδούς αδένα, ενώ το σπινθηρογράφημα κυρίως τη λειτουργία του. Στις μέρες μας το υπερηχογράφημα είναι το πλέον διαδεδομένο μέσο διάγνωσης, ενώ έχει να επιδείξει και κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες εξελίξεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις οι δύο εξετάσεις συνδυάζονται.
Το υπερηχογράφημα είναι η πρώτη εξέταση που πραγματοποιείται μετά από την ψηλάφηση ή/ και τις εξετάσεις αίματος και είναι αυτό που θα καθορίσει κατά πόσο υπάρχει κάτι ανησυχητικό, το οποίο θα σε παραπέμψει σε περαιτέρω εξετάσεις και λήψη δείγματος ή θα σε στείλει ήσυχη σπίτι σου. Οι υπέρηχοι δεν εκπέμπουν καθόλου ακτινοβολία και δίνουν μία εξαιρετικά πλήρη και ολοκληρωμένη εικόνα για το «ποιόν» του θυρεοειδούς αδένα, δηλαδή την ανατομία και την υφή του, όπως κατά πόσο είναι διογκωμένος, αν έχει όζους (μικρά ογκίδια) ή όχι, αν είναι διογκωμένοι οι λεμφαδένες κ.λπ. Πλέον υπάρχει στη διάθεση των γιατρών και μία ακόμη πιο εξελιγμένη τεχνολογία, χάρη στην οποία καθίσταται εφικτό να ελέγχεται η ελαστικότητα των ιστών και λέγεται «ελαστογραφία». Αυτή η τεχνολογία μπορεί να ρίξει ακόμη περισσότερο φως στην πορεία της διάγνωσης. Όσο πιο σκληρός είναι ένας όζος (η συγκεκριμένη τεχνολογία δείχνει με χρώματα το βαθμό σκληρότητας) τόσο πιο «ανησυχητικός» είναι και έτσι η ελαστογραφία μπορεί να «απαντήσει» κατά πόσο ένας όζος πρέπει να παραπεμφθεί για βιοψία ή όχι.
Το σπινθηρογράφημα είναι ένα εξαιρετικό όπλο στα χέρια των γιατρών όσον αφορά στη λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα και πλέον έχει αρκετά συγκεκριμένες ενδείξεις. Χρησιμοποιείται κυρίως για να εντοπίσει την αιτία των προβλημάτων του θυρεοειδούς και να διευκρινίσει τη φύση των όζων που εμφανίζονται. Γενικά το σπινθηρογράφημα θεωρείται αναντικατάστατο όσον αφορά στη διάγνωση καρκίνου του θυρεοειδούς, τόσο πριν όσο και μετά από το χειρουργείο για έλεγχο τυχόν υπολειμμάτων και μεταστάσεων.
Θεραπεία
Η θεραπεία των παθήσεων του θυρεοειδούς πραγματοποιείται με φαρμακευτική αγωγή, με χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου και με χειρουργική επέμβαση, ανάλογα με την περίπτωση. Η θεραπεία του υποθυρεοειδισμού γίνεται με τη χορήγηση θυροξίνης, ενώ σε περίπτωση υπερθυρεοειδισμού η θεραπεία είναι το μπλοκάρισμα της παραγωγής ορμονών. Μερικές φορές είναι απαραίτητη η χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου Ι131 για θεραπεία θερμών όζων και υπερθυρεοειδισμού ή σε θεραπεία καρκίνου θυρεοειδούς.
Ενδείξεις για τη χειρουργική αντιμετώπιση των νόσων του θυρεοειδούς είναι ο υπερθυρεοειδισμός που δεν ανταποκρίνεται στη φαρμακευτική αγωγή, τα ύποπτα ευρήματα για κακοήθεια στη βιοψία και η αυξημένη διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα με αποτέλεσμα να πιέζει τα λοιπά όργανα. Ανάλογα με το πρόβλημα, ο χειρουργός θα κρίνει αν χρειαστεί αφαίρεση του λοβού που νοσεί ή ολική αφαίρεση του αδένα. Η χειρουργική αφαίρεσή του αποτελεί μια ιδιαίτερα λεπτή επέμβαση. Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζονται χειρουργικές τεχνικές οι οποίες περιορίζουν το μέγεθος της τομής.
Πλέον είναι διαθέσιμη και μια νέα τεχνική, η «Ελάχιστα Επεμβατική Προσέγγιση» (Minimally Invasive Thyroidectomy, MIT), στην οποία η τομή γίνεται ψηλότερα από την κλασική θυρεοειδεκτομή, αλλά είναι σημαντικά μικρότερη. Με τη νέα αυτή τεχνική ο χειρουργός μπορεί να ελέγχει και να προστατεύει καλύτερα τους παρακείμενους ιστούς και να έχει καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα.
Τέλος, σήμερα ο θυρεοειδής μπορεί να αφαιρεθεί χωρίς τομή στο λαιμό. Αυτό επιτυγχάνεται με τη ρομποτικά υποβοηθούμενη θυρεοειδεκτομή (την οποία η ομάδα του Έλληνα καθηγητή κ. Δημήτρη Λινού εφάρμοσε για πρώτη φορά στην Ευρώπη το Σεπτέμβριο του 2009) κατά την οποία η προσπέλαση του θυρεοειδούς γίνεται από τη μασχάλη. Όμως, η συγκεκριμένη μέθοδος δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε όλες τις περιπτώσεις και πρέπει να τηρούνται συγκεκριμένες προϋποθέσεις. 


Θυρεοειδής και προβλήματα βάρους
Στον υποθυρεοειδισμό, όπου υπάρχει μειωμένη έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών, ο ρυθμός του μεταβολισμού είναι μειωμένος, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση του βάρους. Όμως, όταν ρυθμίζεται η θυρεοειδική λειτουργία, το βάρος επανέρχεται στο φυσιολογικό. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως το πρόβλημα της παχυσαρκίας είναι πολυπαραγοντικό και δεν οφείλεται σε ένα αποκλειστικό αίτιο.
Θυρεοειδής και εγκυμοσύνη
Ο ρόλος του θυρεοειδούς αδένα στην ομαλή πορεία της εγκυμοσύνης, αλλά και στην υγεία του εμβρύου και της μητέρας, είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Έτσι είναι απαραίτητο η λειτουργία του να είναι μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια τόσο πριν όσο και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επειδή οι ανάγκες σε θυροξίνη αυξάνουν κατά την κύηση, οι έγκυοι ελέγχονται με εξετάσεις αίματος κάθε 6 εβδομάδες με 2 μήνες. Η θυροξίνη είναι άκρως απαραίτητη για τη νευρολογική εξέλιξη του εμβρύου και γι' αυτό η λειτουργία του θυρεοειδούς πρέπει να είναι απόλυτα ρυθμισμένη. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι έμβρυα που γεννιούνται από μητέρες με αρρύθμιστη θυρεοειδική λειτουργία (υποθυρεοειδισμό) σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εμφανίζουν χαμηλότερο δείκτη νοημοσύνης. Αξίζει να σημειωθεί πως μετά το πρώτο τρίμηνο αρχίζει να λειτουργεί και ο θυρεοειδής του εμβρύου.
Θυρεοειδής και προβλήματα υγείας
Η ομαλή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού. Ενδεικτικά μπορεί να αναφερθεί ότι ένα πρόβλημα υπερθυρεοειδισμού, το οποίο δεν αντιμετωπίζεται, μπορεί να προκαλέσει σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα, ενώ ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει διαταραχές των λιπιδίων, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ακόμη, ο υπερθυρεοειδισμός σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης, κυρίως στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση. Είναι εμφανές ότι ένας μη ρυθμισμένος θυρεοειδής αδένας μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία μας και να μας προξενήσει ακόμη και -φαινομενικά- άσχετα προβλήματα.

Ευχαριστούμε πολύ τους: Πολυξένη Κουτκιά-Μυλωνάκη, MD, MA, Ενδοκρινολόγο, τ. Ιατρό Ενδοκρινολογικού Τμήματος Massachusetts General Hospital, τ. Λέκτορα Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Βοστώνη, ΗΠΑ, Διευθύντρια Διαιτολογικού Τμήματος και Υπεύθυνη Ιατρείου Ενδοκρινολογίας, ΥΓΕΙΑ, Γεώργιο Π. Ζαχαρόπουλο, Δ/ντη Τμήματος Υπερηχοτομογραφίας ΥΓΕΙΑ, Βασίλη Πρασόπουλο, Δ/ντη Τμήματος Πυρηνικής Ιατρικής & PET-CT ΥΓΕΙΑ και Δημήτρη Λινό, MD, FACS, Αμ. Επ. Καθηγητή Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντή Α’ Χειρουργικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ, Consultant in Surgery Massachusetts General Hospital, Lecturer on Surgery Harvard Medical School